Zelf als het kan, thuis als het kan ...

 

 Mijn vader is nu zo'n drie maanden thuis uit het verpleeghuis. Om deze geschiedenis even terug te halen: 

Mijn vader is (inmiddels) 89 jaar oud. Hij is vrijwel blind, heel erg doof en al vrijwel zijn hele leven loopt hij met een stijfgezet linkerbeen. In dit been heeft hij ook al decennialang een heupprothese en deze is geleidelijk, zo bleek achteraf, wat los komen te zitten. Dit resulteerde in april vorig jaar in een spontane breuk en hierdoor natuurlijk opname in het ziekenhuis. Na overleg met de orthopeed werd, ondanks de vele risico's in zijn situatie, toch besloten tot een operatie en het plaatsen van een nieuwe heup. De orthopeed omschreef het bot van mijn vader na de operatie als "natte pap". De nieuw geplaatste heup is dus, bij wijze van spreken, met touwtjes en schroeven en andere noodmiddelen, vastgezet. Vervolgens is mijn vader maandenlang voor revalidatie opgenomen geweest in een verpleeghuis, waar veel over hem, maar zelden met hem werd overlegt. Uiteindelijk hebben wij, mijn broer en ik, alles op alles gezet om mijn vader weer naar huis te krijgen en dat is uiteindelijk gelukt. Behalve door een ergotherapeute, was er in hetzelfde verpleeghuis nauwelijks enige ondersteuning in dit proces voor mijn vader en mijn broer en mij. In deze blog heb ik onze ervaringen gedeeld. 

Het was mijn bedoeling om het hierbij te laten: mijn vader is inmiddels weer thuis en ik ben, eerlijk gezegd, verbaasd hoe goed hij zich weet te redden. 

Omdat het adagio van WOZO is: "zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan", ga ik eens na wat er nu eigenlijk allemaal kan om het thuiswonen voor (behoeftige) ouderen ook mogelijk te maken.

Het begon met de moeilijkheid om mijn vader vanuit het verpleeghuis aangemeld te krijgen voor een thuiszorgorganisatie. Dit was echter de eerste essentiële voorwaarde om hem thuis te krijgen. Bij het uit bed komen en het 's avonds weer naar bed gaan, heeft hij echt hulp nodig omdat hij niet zelfstandig de transfer in en uit bed kan maken. Het gevaar van vallen en (opnieuw) een breuk is hiervoor te groot. Alhoewel mijn vader in Gouda woont en hier vele thuiszorgorganisaties werkzaam zijn, werd hij door de meesten geweigerd in verband met een capaciteitsprobleem: de organisaties hadden domweg te weinig mensen om mijn vader in zorg te nemen. Uiteindelijk bleek Buurtzorg bereid. Als dit niet was gelukt, was het enige alternatief een verpleeghuis geweest. Dit konden we, door de toezegging van Buurtzorg, gelukkig voorkomen.

Een bevriende fysiotherapeut heeft mijn vader vervolgens meerdere weken bezocht. Hij moest echter constateren dat de mogelijkheden te beperkt waren om mijn vader volledig te mobiliseren: de voorafgaande maanden waren zijn spieren te weinig geoefend en dus stijf geworden. Dit was slechts gedeeltelijk te corrigeren. Mijn vader blijft dus in belangrijke mate rolstoelafhankelijk.

Dit gegeven maakt dat we zo ongeveer alle dagelijkse routines voor mijn vader opnieuw moeten inrichten. 

Voorbeeld: hij krijgt maaltijden aangereikt door een maaltijdservice. Omdat mijn vader in een flatappartement woont, moet hij de centrale toegang vanuit zijn hal openen en, even later, ook de voordeur. Het is daarom belangrijk dat het bekend is wanneer de maaltijd zo ongeveer geleverd gaat worden, zodat mijn vader de tijd heeft om vanuit zijn stoel in de trippelstoel te gaan zitten (dat duurt even); zich te verplaatsen naar zijn hal en dan klaar te zitten om de deuren te openen. Dit is meerdere keren niet goed gegaan: de chauffeur had haast of was onbekend met de afspraken, in ieder geval, de maaltijden zijn verschillende keren bij zijn voordeur gezet zonder dat er enig signaal naar mijn vader was gegaan. Gelukkig gaat dit nu alweer een paar weken goed.

De thuiszorg heeft veel en hele specifieke wensen. Dat is natuurlijk heel begrijpelijk maar er kwam steeds weer even iets bij wat dan geregeld moest worden: een hoog/laag bed; een ander matras; een dekenboog; een ander nachtkastje; een andere douchestoel en ga zo maar door. Ook de toegang van thuiszorgmedewerkers is een heel gedoe: wij hadden een sleutelkluisje opgehangen, maar de eis bleek een specifiek sleutelkastje van een bepaald merk. Dit sleutelkastje maakt gebruik van een nieuwe techniek, wat natuurlijk gepaard gaat met de nodige kinderziektes en tja, dan moet het toch weer worden opgelost. Enfin, ook dit lijkt nu goed te gaan.

De keuken is door ons geheel opnieuw ingericht. Uitgaande van zijn bereik vanaf de trippelstoel, hebben we de keukenkastjes en de koelkast zo ingericht dat mijn vader alle dagelijkse spullen voor het grijpen heeft. Gelukkig bleek de huishoudelijke hulp bereid om de puinhoop in de keuken (vuile borden, kopjes, etc) wekelijks op te ruimen en in de weekeinden doen wij dit. 

De apotheek bleek een lastige horde. Ze hebben een bezorgservice, maar dat heeft bij mijn vader geen zin. We spraken dus af dat wij de medicijnen zelf komen halen. Desondanks bleken de medicijnen toch meerdere keren weer in de brievenbus van mijn vader gegooid. We houden nu eenmaal niet van uitzonderingen op een regel.

Mijn vader maakt gebruik van een alarmservice. In dit systeem wordt mijn vader via een spreek/luisterverbinding na alarm, direct doorverbonden met mijn broer, een kleindochter of met mij. Op zichzelf werkt dit, maar, omdat de knop om zijn nek hangt en onder de arm dreigt te schuiven, maakt hij nogal eens per ongeluk contact. Een ander systeem (bv om de pols) bleek niet te krijgen. We moeten dus op zoek naar een andere alarmservice.

Dan is er, tenslotte, nog het hele specifieke probleem van de toiletgang. Door zijn immobiliteit, is de transfer naar het toilet een grote en complexe inspanning. Weliswaar helpt de toiletverhoger, maar het komt voor dat mijn vader, doordat hij zo'n tijd bezig is om op het toilet te komen, te laat is. Dat is natuurlijk in de eerste plaats voor hem heel vervelend. Als dit incidenteel een keer gebeurt, is er niet zoveel aan de hand, maar één keer per week gebeurt dit toch wel. 

Hoe lossen we dit op?

Buurtzorg is niet bedoeld voor ongeplande zorg. De kinderen die via het alarm oproepbaar zijn, zijn overdag op hun werk en dan duurt het al snel een paar uur voordat ze beschikbaar zijn. Als er geen mantelzorg beschikbaar is, schakelt de centrale een organisatie genaamd "veilig thuis" in, maar ook die hebben aangegeven niet bedoeld te zijn om iemand te verschonen.

Volledigheidshalve moet ik opmerken dat de medewerkers van Buurtzorg tot nog toe, bij wijze van uitzondering, toch zijn komen helpen. Maar we moeten op zoek naar een structurele oplossing.

Ik kan nog wel even doorgaan zo. Het adagio van WOZO "zelf als het kan, thuis als het kan" is, in het geval van mijn vader, haalbaar. Dat blijkt want hij is alweer ruim drie maanden thuis. Het vraagt wel heel van de directe omgeving, (klein)kinderen, maar wij doen dit graag. Ik realiseer me echter ook dat in heel veel situaties deze, voor mijn vader luxe omstandigheden, niet opgaan: er zijn geen kinderen, ze wonen te ver weg, ze hebben geen mogelijkheden, de relatie is verstoort. Uitgaande van onze ervaringen: met alleen professionele hulp is het onwaarschijnlijk dat mijn vader het zou redden. Daarvoor liggen er gewoon teveel puzzels en is de hulpvraag te complex. Maar vooral dreigt het voortdurend weer te struikelen op werkroutines en begrenzingen die door professionele organisaties worden aangehouden. Misschien begrijpelijk, maar een oudere valt zomaar tussen de wal en het schip als er geen kinderen of andere naasten zijn die voortdurend bereid zijn om een loopplank neer te leggen, dan verdrinkt de cliënt in alle goede bedoelingen en mooi geformuleerde motto's.